Vogels
Gedurende 2021 wordt er elke maand een vogelsoort uit de gemeente Hardenberg in het zonnetje gezet. Op deze website en op floraenfaunahardenberg.nl (van IVN Hardenberg-Gramsbergen) wordt deze dan vermeld.
Het Soort van de Maand-project bestaat al jaren, maar in het nieuwe jaar doen de facebookgroep Natuur in Hardenberg en omroep NOOS voor het eerst mee! De volgende soorten komen in 2021 aan de orde:
Januari: Toendrarietgans
Februari: Wulp
Maart: Fazant
April: Groene specht
Mei: Heggenmus
Juni: Boomkruiper
Juli: Huiszwaluw
Augustus: Buizerd
September: Holenduif
Oktober: Dodaars
November: Kauw
December: Zwarte mees.
December - zwarte mees
Stel, u zit voor het raam naar de vogels in de tuin te turen als voorbereiding voor de Tuinvogeltelling in januari. Plotseling komt er een kleine vogel uit het nabije naaldbos vliegen. Rustig zit hij in de boom rond te kijken voor hij een zonnebloempit uit de zaadsilo pakt en op een nabijgelegen tak open tikt met zijn snavel. Terwijl de vogel druk bezig is met het schillen van de pit, kunt u hem rustig bekijken. Hij lijkt namelijk zeer veel op de koolmezen die met regelmaat de tuin bezoeken, maar toch klopt er iets niet helemaal. Deze mees is namelijk een stukje kleiner en heel wat valer. Misschien een jonge koolmees? Met de verrekijker kijkt u nog even heel goed. Vreemd genoeg heeft deze “koolmees” ook een witte vlek die van de nek tot zijn achterhoofd loopt en mist hij de nette stropdas die de koolmees normaliter draagt. Gelukkig biedt het vogelboek uitkomst. Het is namelijk de zwarte mees!
Wellicht heeft u nog nooit van de zwarte mees gehoord en dat kan goed, aangezien het een van de meer onbekende mezensoorten is in Nederland. Hij lijkt, zoals eerdergenoemd, erg op de koolmees alleen is hij kleiner, valer van kleur, mist hij de stropdas en heeft hij een witte vlek in zijn nek. Of je deze zwarte mees daadwerkelijk kunt verwachten bij de Tuinvogeltelling in januari hangt af van waar u woont.
Zwarte mezen leven namelijk in naaldbossen en hebben een voorkeur voor sparren. In de winter zijn ze wel vaker te vinden in tuinen die in de buurt liggen van deze bossen. In de winter bestaat hun voedsel voornamelijk uit zaden. In de tuinen zijn dit meestal zonnebloempitten en pinda’s, maar in de bossen vaak de zaden die in de kegels zitten van fijnsparren en lariks. In de zomer eten zwarte mezen insecten zoals kevers, schietmotten of mieren. Deze insecten voeren ze dan ook aan de jongen.
De afgelopen jaren gaat het minder goed met de zwarte mees. Eerder nam de soort toe door de aanplant van naaldbossen maar vanaf 1985 is een dalende lijn ingezet. Deels komt dit doordat veel naaldbossen tegenwoordig omgezet worden tot natuurlijker bos met een groter aandeel loofbos, maar ook in de resterende naaldbossen zijn er minder zwarte mezen. Vermoed wordt dat dit komt door afname van prooidieren maar ook door een tekort aan kalk in verzuurde gebieden. Hierdoor is de kans groter dat de eierschalen te dun zijn en misgroeide jongen geboren worden. Een soort die daarom terecht meer aandacht mag krijgen voor de Soort van de Maand. Dus geef het vooral door als u een zwarte mees in de tuin ziet tijdens de Tuinvogeltelling of tijdens een wandeling. Elke extra waarneming is mooi meegenomen.
Tekst: Thirza Wesselink
Foto: Ron Goosselink